Περιγραφή του αρχαιολογικού χώρου στο Δίον Πιερίας

Ο Αρχαιολογικός χώρος του Δίου Πιερίας αποτελεί μία από τις δύο περιοχές επίδειξης του έργου. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι ο φορέας υποδοχής του έργου σε αυτόν το χώρο που ανήκει στην περιοχή ευθύνης της.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Δίου βρίσκεται στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου στην Πιερία, 10 χιλιόμετρα νοτίως της Κατερίνης (Εικόνα 1). Ανήκει στην κοινότητα του σύγχρονου Δίου και καλύπτει έκταση 1.500 στρεμμάτων, η οποία περιλαμβάνει την αρχαία οχυρωμένη πόλη (360 στρέμματα) και την περιοχή των ιερών (Εικόνα 2).

Εικόνα 1. Η θέση του αρχαιολογικού χώρου του Δίου στην Πιερία (πηγή: Google Earth).

Η έκταση του αρχαιολογικού χώρου είναι επίπεδη και καλύπτεται από πλούσια βλάστηση φυλλοβόλων δένδρων. Εντός του χώρου κυλάει ο ποταμός Βαφύρας, ο οποίος στην αρχαιότητα ήταν πλωτός και συνέδεε την πόλη του Δίου με τη θάλασσα. Στις όχθες του αλλά και γύρω από μικρές λιμνούλες, που δημιουργούνται στον χώρο από αναβλύζουσες πηγές, φύεται πλούσια υδροχαρής βλάστηση, δίνοντας μια εικόνα ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.

Το Δίον, τόπος πανάρχαιας λατρείας του Ολυμπίου Διός, υπήρξε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο του μακεδονικού βασιλείου. Στο τέλος του 1^ου αι. π.Χ. ιδρύθηκε η ρωμαϊκή αποικία του Δίου, ενώ τον 4^ο αι. μ.Χ. η πόλη έγινε έδρα επισκοπής.

Η σημερινή εικόνα του αρχαιολογικού χώρου αποτυπώνει κατά κύριο λόγο την ακμαία ρωμαϊκή και υστερορωμαϊκή φάση του Δίου. Μεγάλο μέρος της έκτασής του δεν έχει ανασκαφεί και βρίσκεται καλυμμένο από επιχώσεις που δημιουργεί η απορροή των βρόχινων υδάτων από τις πλαγιές του Ολύμπου.

Εικόνα 2. Η θέση του αρχαιολογικού χώρου σε επαφή με την κοινότητα του Δίου (πηγή: Google Earth).

Από τα σημαντικότερα και εντυπωσιακότερα μνημεία της αρχαίας πόλης είναι ο πλακοστρωμένος κεντρικός δρόμος που διασχίζει την πόλη με κατεύθυνση βορρά-νότου και συνολικό μήκος 670 μέτρα. Ο κεντρικός δρόμος αποτελεί τμήμα ενός  ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού με τεμνόμενους οδικούς άξονες που σχηματίζουν οικοδομικά τετράγωνα. Εντός των οικοδομικών τετραγώνων έχουν αποκαλυφτεί δημόσια οικοδομήματα και ιδιωτικές κατοικίες (Εικόνα 3).

Έξω από τα τείχη της πόλης και νοτίως αυτής, η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε τα ιερά του Δίου, το ελληνιστικό και το ρωμαϊκό θέατρο και το στάδιο. Το ελληνιστικό θέατρο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται από το Φεστιβάλ Ολύμπου (Εικόνα 4).

Εικόνα 3. Η κεντρική οδός της αρχαίας πόλης του Δίου.

Εικόνα 4. Το ελληνιστικό θέατρο.

Στην περιοχή των ιερών έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά ιερά, όπως το τέμενος του Ολυμπίου Διός, το ιερό της Δήμητρας, το ιερό του Ασκληπιού, το ιερό του Διός Υψίστου και το ιερό της Ίσιδας  (Εικόνα 5).

Εικόνα 5. Το ιερό της Ίσιδας.

Ο χώρος του Δίου, ένας πολύ σημαντικός χώρος με μεγάλη αρχαιολογική αξία, αποτελεί προορισμό για χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο κάθε χρόνο. Επίσης, μεγάλος αριθμός επισκεπτών συγκεντρώνεται ταυτοχρόνως κατά τη διάρκεια πολιτιστικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στο αρχαίο ελληνιστικό θέατρο. Είναι προφανές ότι η ασφάλεια των επισκεπτών αποτελεί βασική προτεραιότητα.

Η ύπαρξη πλούσιας φυσικής βλάστησης στον χώρο, η αυξημένη επισκεψιμότητα κατά τους θερινούς μήνες και η διοργάνωση του Φεστιβάλ Ολύμπου τον Ιούλιο και Αύγουστο, κάνουν την περίπτωση της εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς έναν πιθανό φυσικό κίνδυνο για τον οποίο πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός, πρόβλεψη και σχέδιο αντίδρασης. Επίσης, η θέση του Δίου στους πρόποδες του Ολύμπου, στην έξοδο του χειμάρρου Ουρλιά που κατεβαίνει από το βουνό συμβάλλοντας στον ποταμό Βαφύρα, καθώς  και το υπάρχον ιστορικό καταστροφικών πλημμυρών στον αρχαιολογικό χώρο, υποδεικνύουν την ανάγκη να υπάρχει αντίστοιχος σχεδιασμός και πρόβλεψη για την περίπτωση εκδήλωσης μιας πλημμύρας, που θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα ή και να δημιουργήσει κινδύνους για τον χώρο και τους επισκέπτες του. Μάλιστα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που γίνονται όλο και συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής αυξάνουν περαιτέρω την πιθανότητα εκδήλωσης των ανωτέρω φυσικών κινδύνων.

Το έργο XENIOS στοχεύει να καλύψει την παραπάνω αναγκαιότητα όσον αφορά τους δύο αυτούς φυσικούς κινδύνους μέσα από την ανάπτυξη ενός λειτουργικού συστήματος άμεσης, έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης τόσο των υπευθύνων διαχείρισης του αρχαιολογικού χώρου όσο και των ίδιων των επισκεπτών, ενώ παράλληλα προσφέρει υπηρεσίες ποιοτικής ενημέρωσης τουριστικού περιεχομένου. Με τον τρόπο αυτό, ο χώρος αποκτά ταυτόχρονα έναν ψηφιακό ξεναγό και έναν οδηγό-επόπτη.

Πηγές:

• Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού,  Πολιτιστικός Κατάλογος Μουσείων, Μνημείων, Αρχαιολογικών Χώρων Πληροφοριακού κόμβου “ΟΔΥΣΣΕΑΣ”, odysseus.culture.gr
• Εφορεία-Αρχαιοτήτων-Πιερίας (στο Facebook), Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας